Çocuklar doğal gelişimlerinin bir parçası olarak motor becerilerini geliştirerek büyürler. Ancak her çocuk aynı zamanda bu becerileri kazanamayabilir. Motor becerilerinde eksiklik olan çocuklar kontrollü, verimli ve koordineli bir şekilde hareket etmekte zorlanır. Bu gibi durumlarda doktor tavsiyesiyle evde ve dışarda yapılacak çeşitli aktivitelerle motor becerilerini geliştirmek mümkün olabilir. İnce motor becerisi nedir sorusu küçük kas gruplarının hareket kabiliyetidir, şeklinde cevaplanabilir. Genellikle el ve parmak hareketleridir. İnce motor becerileri tutma-bırakma, takma-çıkarma, kalem tutma, yazı yazma, makas kullanma gibi becerileri kapsar.
İnce Motor Becerileri Ne Anlama Gelmektedir?
Çocukların bağımsız olarak kendi işini kendi görebilme yeteneğine sahip bireyler olabilmelerinde ince motor becerilerinin gelişmesi büyük önem taşır. Kendi kendine giyinebilmesi, fermuar açıp kapatabilmesi, ayakkabılarını bağlayıp çözmesi, yeme-içme gibi günlük becerileri kazanması açısından ince motor becerisi önemli bir yere sahiptir. Bu komutları veren beynin gelişim durumu, çocuğun ince motor becerilerini etkileyen faktörlerin en önemlisidir. Çocuğun ince motor becerileri incelendiğinde beyindeki sinir sisteminin durumuyla ilgili bilgiler edinilebilir. Yani ince motor becerilerinin gelişimi çocuğun beyin gelişiminin de göstergesidir denilebilir.
Hangi Kas Grupları Aktif Olarak Çalışmaktadır?
İnce motor becerilerinde küçük kas grupları olan el ve parmak kasları kullanılır. El ve parmak kaslarının çalışmasıyla gerçekleşen ince kas becerisine yazı yazmak, resim yapmak, ayakkabı bağlamak, düğme iliklemek, giyinmek, saç taramak, çatal bıçakla yemek yemek gibi örnekler verilebilir. El ve göz koordinasyonu için, ince motor becerileri ile görsel gelişimin önemli oranda payı vardır.
İnce Motor Becerileri Kaç Yaştan İtibaren Geliştirilebilir?
Çocuğunuzun küçük kas becerileri ya da diğer deyişle ince motor becerilerini geliştirmeye bebeklikte tutma ve kavrama becerisini destekleyerek başlayabilirsiniz. İnce motor becerileri anaokulu, ilkokul, orta çocukluk dönemine kadar çeşitli şekillerde gelişerek devam eder. Genellikle 2 yaşından itibaren çocukların ince motor gelişimleri hızlanmaya başlar. Bu yaştan itibaren çocuğun kendi günlük ihtiyaçlarını karşılamasına izin verilmeli, ince motor becerilerini geliştirmesine destek olunmalıdır.
Çocukların el işi faaliyetleri yaparken devrede olan becerileri, ince motor becerileridir. İnce motor becerileri beklenilen düzeyde olan çocuklar kendi öz bakım işlerini yapabilir, el ve göz koordinasyonu iyi olduğundan yaratıcılık, merak, öğrenme gibi konularda rahat bir şekilde ilerleyebilirler.
İlkokul birinci sınıfa başlayacak olan çocuklarda en önemli konulardan biri kalemi doğru şekilde tutabilmesidir. Bu yaştaki çocuğun kalemi doğru tutabilmesi ince motor becerisi ile ilgilidir. Dolayısıyla ilkokula başlayacak çocukların yoğun yazma faaliyetlerine hazır olması için ince motor becerilerinin desteklenmiş olması gerekir. İnce motor becerileri nelerdir sorusu çocukların yaş grubu dikkate alınarak cevaplandırılır. Bebeklerde ince motor gelişiminin aşamaları kısaca şöyle sıralanabilir:
- 1. ay: Eller yumruk şeklinde olur, yakalama refleksleri vardır.
- 4. ay: Elleri sürekli açılıp kapanır. Bir nesneyi bütün elini kullanarak tutar.
- 6. ay: Avuçlayarak tutar. Gözleriyle yuvarlanan misket gibi nesneleri takip edebilir. Nesneleri bir elinden öbür eline alabilir.
- 10 ay: Nesneleri kontrolsüz şekilde bırakabilir. Parmağıyla nesneleri gösterebilir. Küçük nesneleri parmaklarıyla alabilir. İşaret parmaklarını daha çok kullanırlar.
- 11-12 ay: Nesneleri alırken iki parmaklarını kullanabilirler.
- 13-14 ay: İki parmaklarıyla misket alabilirler. Kaşık kullanabilir, dökerek de olsa yemek yiyebilirler.
- 5 yaş: 3 adet blokla kule yapabilirler. Aynı anda birkaç kitap sayfasını birlikte çevirebilirler.
- 2 yaş: 6 adet blokla kule yapabilirler. Kitap sayfalarını tek tek çevirebilirler. Kaşığı kontrollü biçimde kullanarak yemek yiyebilirler. Çatal kullanmaya başlarlar.
- 3 yaş: Yuvarlak çizebilirler. Makasla kesebilirler. Az sayılı puzzle yapabilirler. Kalemi yetişkinler gibi tutabilirler.
- 4 yaş: Boncuk dizebilirler, ismini yazabilirler, dökmeden bardağına içecek koyabilirler. Çizgi dışına çıkmadan boyamalar yapabilirler. Kâğıt katlayabilirler.
- 5-6 yaş ince motor becerileri kapsamında çocuklar harflere bakarak yazı yazabilirler. Kare, daire, üçgen çizebilirler. Hamurdan ve kâğıdı katlayarak şekil yapabilirler.
İnce Motor Becerileri Nasıl Geliştirilebilir?
Çocuklar 3-4 yaşlarında nesnelerle kaba hareketlerle ilişki içinde olsalar da anaokulu çağında artık küçük kas gelişimini geliştirerek kesme yapıştırma etkinliklerini yapabilir hale gelirler. Erkek çocukları küçük kas motor becerilerinde, kız çocukları ise büyük kas motor becerilerinde daha çok desteğe ihtiyaç duyabilirler. İnce motor becerileri etkinlikleri ve ince motor gelişimini destekleyen oyunlarla çocuğunuzun bu yöndeki gelişimine destek olabilirsiniz. İşte birkaç öneri:
- Çamaşır asarken çocuğunuzdan yardım isteyin. Onun hem sorumluluk almasını hem de ev işlerine katılmasını sağlayın. Parmaklarını güçlendirecek etkinlikler yaptırın.
- Nesne toplama, ipe dizme işine odaklanmak çocuğunuzun el ve göz koordinasyonunu geliştirir.
- Atılan topu elle tutmak, küçük topu tek elle yuvarlamak hem koordinasyonu geliştiren hem de birçok kas grubunun çalışmasını sağlayan ince motor etkinliklerinden Farklı ebatlardaki toplarla oynamak farklı koordinasyon yetenekleri gerektirdiğinden ayrıca çocuğunuzun fiziksel gelişimine de fayda sağlamış olursunuz.
- Oyun hamuru okul öncesi dönemden itibaren çocuğunuzun küçük kaslarını geliştirmesine yardımcı olur. Hamuru yuvarlamak, sıkmak, bükmek çocuğunuzun birçok kas grubunu çalıştırır.
- Çocuk makasıyla kesmesini öğrenmek, küçük kaslarının gelişmesinde önemli bir aşamadır. Makasla kesmeyi öğrenen çocuklar için birçok faaliyet yapabilir. Dergilerden resim kesebilir ve kestiği resimleri defterine yapıştırarak hikâye kitabı oluşturabilir.
- İnce motor gelişimi ile ilgili oyunlardan biri olan yapboz parçalarını eline alıp hareket ettirebilir. Yapbozlar çocukların kavrama becerisini geliştirmesinin yanı sıra el ve göz koordinasyonlarının da gelişmesine yardımcı olur.
- Çocuğunuzu resim çizmeye, boyama yapmaya teşvik edebilirsiniz. Bu aktiviteler sadece ince motor becerilerinin gelişmesini sağlamakla kalmaz hayal gücünün ve yaratıcılığının da gelişmesine yardımcı olur.
- Çocuğunuzun lego ve bloklar ile oynamasını sağlayın. Bu oyuncaklar ince motor becerisi kazandırmasının dışında çocuğunuzun sabır, devamlılık, başarma hissi problem çözme yeteneğini de geliştirir.
