Bebeğinizin sizinle olduğunu öğrendiğiniz ilk günden bu yana onunla sevgi ve şefkat üzerine kurulu bir bağ kurdunuz. Doğumundan sonra ise aranızdaki bu bağ, hiç kuşkusuz daha da kuvvetlendi. Bebeğinizi beslerken, cilt bakımı ve bez değişimini yaparken aslında bebeklerde bağlanmanın da gerçekleştiğini biliyor muydunuz? Sizin için oldukça olağan olan bu bakım ve beslenme rutinlerini gerçekleştirirken bebeğinizde de zamanla tıpkı sizinki gibi bir bağ oluşur. Sizin bebeğinize yaklaşma biçiminize, ihtiyaçlarını zamanında gidermenize ve kurduğunuz iletişime göre bebeklerde bağlanma oluşur. Buna bağlanma kuramı denir. Bağlanma türleri minik yavrunuzla kurduğunuz ilişkinin dinamiklerine göre şekillenir ve ileride bebeğinizin kuracağı sosyal ilişkilerin de bunun üzerine temellendiğini savunur. Şimdi dilerseniz gelin, oldukça derin ve hassas bir konu olan bağlanma teorisinin detaylarına inelim.
Bowlby Bağlanma Teorisi Nedir?
John Bowlby; bebeklerde bağlanma, bebek gelişimi ve anne-çocuk ilişkileri üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen İngiliz bir psikologdur. Bowlby bağlanma kuramına göre bebek ile bakımını gerçekleştiren kişi arasında, ilerleyen yıllarda romantik ilişkilerini ve sosyal yaşantısını etkileyen bir bağ oluşur. Buna göre ihtiyaçları zamanında giderilen, bakımları zamanında yapılan, ilgi ve şefkatle büyütülen bebeklerle bakım veren kişi arasında güvenli bağlanma oluşur. John Bowlby bağlanma kuramına göre gereksinimlerine karşılık bulan bebek, ilerleyen yıllarda insanlarla kurduğu ilişkilerde de karşısındaki kişiye güven duymayı öğrenir. Güvenli bağlanma stiline sahip bebekler ilerleyen hayatlarında da çevresine güvenen, ilişkileri sağlıklı olan, kendisine ve çevresine değer veren bireyler haline gelirler. Ancak güvensiz bağlanma sorunu yaşayan bebeklerin gelecekteki sosyal ve romantik ilişkilerinde de birtakım sorunlar görülebilir. Kayıtsız, korkulu ve saplantılı bağlanma bu sorunlu bağlanma stilleri arasında yer alır.
Mary Ainsworth ve çalışma arkadaşları bebeğin bakım veren kişi ile kurduğu her türlü ilişkiyi bağlanma stilleri olarak tanımlar. Yaptıkları deney ve gözlemler sonucu bağlanma çeşitlerini şu sınıflarlar:
- Güvenli Bağlanma: Bu bağlanma türünde bebek anneden ayrılsa da sonra döneceğini bilir, güven duyar. Arzulanan ve beklenen bebeklerde bağlanma türü budur.
- Güvensiz- Kaygılı Bağlanma: Kendi içinde ayrılır. Alt türlere geçmeden önce kaygılı bağlanma nedir, buna değinelim. Kaygılı bağlanmada istenen güven ilişkisi kurulmamış olur. Güvenli bağlanmanın kurulmadığı durumlarda annenin depresyonu, psikolojik sorunları, ebeveynlikte yetersizlik durumu gibi altta yatan çeşitli sebepler mevcuttur.
- Çelişkili/Kararsız/Kuşkulu/Dirençli/İkircikli Bağlanma: Bebek anneden ayrıldığında büyük bir tepki verir. Sakinleştirilemez, ağlayarak tepki gösterir. Annesi ile buluştuğunda ona sarılır ancak diğer taraftan da saldırgan tavırlar içerisine girer.
- Güvensiz- Kaçıngan bağlanma/kaçınmacı bağlanma: Bebek anneden ayrıldığında tepki göstermez. Anne ile buluştuğunda da yine tepkisiz kalır.
Bu üç bağlanma stiline ek olarak daha sonra yapılan çalışmalar sonucu Mace, bir bağlanma stili daha belirlemiştir. Yönü belirsiz/Örgütlenmemiş Bağlanma stili adı verilen bu stilde bebek, kimseye bağlanamaz. Şiddet, istismar, ihmal gibi öyküler nedeniyle bu durum gözlenir.
Bebeklikte İlk Bağlanma Ne Şekilde Olmalı?
Ağlama, bebeklerin isteklerini bildirme yoludur. Yaşamın ilk aylarında bebekler açlık, temizlik, ilgi gibi ihtiyaçlarını ağlayarak bakım veren kişilere duyururlar. Bebeklerde bağlanma, isteklerinin ve ihtiyaçlarının zamanında giderilip giderilmediğine göre şekillenir. Beslenme ihtiyacını hissettiğinde yavrunuzu şefkatle alıp beslemeniz, bezi kirlendiğinde temizliğini gerçekleştirmeniz bebeklerde bağlanmanın oluşmasında etkilidir. Uykusundan uyanan bebeğinizi kucağınıza alıp teselli etmeniz, onu sakin bir ses tonuyla karşılamanız kuracağınız ilişkiye yön veren detaylardır. Böyle bir bakım sürecinde bebeğiniz kendini güvende hisseder. İhtiyaçları zamanında giderilen ve şefkat ortamında yetişen bebeklerde bağlanma konusunda olumlu temeller atılır. Üstelik bebeklerde bağlanma sadece anne ile değil, bakım veren kişi kimse onunla da kurulabilir.
Güvenli Bağlanma Nasıl Sağlanır?
Güvenli bağlanmayı kurmanın yollarına geçmeden önce dilerseniz güvenli bağlanma nedir, buna değinelim. Bebeklerde güvenli bağlanma bebek ve bakım veren kişi arasındaki iletişim ve güvene dayalı bağdır. Bu öncelikle bebeklerin ihtiyaçlarının zamanında giderilmesi ile başlayan bir süreçtir. Gereksinimleri istediği zaman giderilen bebeğiniz güvende olduğunu hisseder. Bunun dışında bebeğinizle kurduğunuz iletişim şekli de bebeklerde bağlanmayı etkiler. Güvenli bağlanmayı sağlayacak detayları şöyle sıralayabiliriz:
- Sakin ve yumuşak bir ses tonu ile kurduğunuz iletişim, dediklerinizi anlayamasa da bebeklerde bağlanmayı olumlu etkiler.
- Emzirirken, beslerken, bakımını yaparken, oyun oynarken kısacası bebeğinizle geçirdiğiniz her an onunla kurduğunuz göz teması, güvene dayalı bir bağlanma oluşturur.
- Bebeğiniz o an hangi duygu içerisinde olduğunuzu çok iyi okur. Sakin, güven verici bir tavır içinde olmak, bebeğinizin de kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır.
- Doğum sonrası ilk zamanlarda kullanacağınız bir bebek kundak, minik yavrunuzun kendini anne karnındaymış gibi huzur içinde hissetmesine yardımcı olabilir.
- Tensel temas bebeğinizle iletişimin en güzel yollarından biridir. Banyo yaparken, kitap okurken, emzirirken, masaj yaparken kısacası mümkün olan her an tensel temas kurmanız ilişkinizi ve aranızdaki bağı olumlu yönde etkiler. İlk aylarda kanguru kullanarak hem bebeğinizden ayrılmadan işlerinizi yapabilir hem de tensel temas kurabilirsiniz.
- Bebeğinizle kaliteli vakit geçirmek, oyunlar oynamak oldukça önemlidir. İlk zamanlarda ana kucağı kullanarak gittiğiniz her yere bebeğinizi taşıyabilirsiniz. Böylece onunla ortak zamanlarınıza ara vermek zorunda kalmazsınız.
Kaygılı Bağlanma Nasıl Düzelir?
Güvensiz bağlanma -kaygılı bağlanma durumu Bowlby’e göre bebekliğin özellikle ilk iki yılında yaşananlar ve kurulan ilişki ile ilgilidir. Bu noktada akıllara elbette kaygılı bağlanma nasıl düzelir sorusu gelebilir. Bu konu ile ilgili bir uzmandan destek alabilirsiniz. Nasıl bir yol izlemeniz gerektiği konusunda en doğru yönlendirmeyi bir uzman psikolog yapacaktır.
Bebeğinizle kurduğunuz bağ, ilk günden itibaren çok özeldir. Ona karşılıksız sunduğunuz sevgi, şefkat, ilgi ve bakım, gelecekteki hayatını ve kişiliğini de etkileyen yapı taşlarıdır. Zorlu bir ebeveynlik sürecinden geçiyor olabilirsiniz, duygusal dalgalanmalar yaşıyor olabilirsiniz. Belki de doğum sonrası çalışmak zorunda olduğunuz için bebeğinizle geçirebileceğiniz kısıtlı bir zamanınız var. Her ne olursa olsun koşulsuz sevgi ve kaliteli zamanın bebeğiniz ve sizin için çok önemli olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
