Bebeklerde Montessori Eğitimi ve Faydaları

Bebeği dünyaya gelip ilk birkaç ayda sonra çoğu anne baba bebeğinin gelişimine ve eğitimine dair neler yapabileceği konusunda araştırma yapmaya başlar. Siz de erken dönemlerden itibaren bebeğinizin eğitimi konusunda aktif olmak isteyen ebeveynlerdenseniz Montessori adını çokça duymuş olmalısınız. Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanlarının, pedagogların, eğitimcilerin, eğitim kurumlarının sıkça dile getirdiği bir isimdir Montessori. O halde Montessori kimdir, nasıl bir eğitim modelinden bahsedilir? Bu eğitim modelinde hangi materyaller kullanılır? Şimdi gelin, bu sorularınıza yanıt bulmaya çalışalım.

Montessori Eğitimi Nedir? 

Montessori eğitimi İtalyan pedagog Maria Montessori’nin geliştirdiği, eğitim kurumlarında sıkça kullanılan ve evde de uygulayabileceğiniz bir eğitim modelidir. Çocuğu merkeze alan ve tüm gelişim alanları açısından onun bireyselleşmesini savunan bir yaklaşımdır. Bunu sağlamak için çocuk, bebeklikten itibaren çeşitli eğitim materyalleri ve eğitici oyuncaklar ile desteklenir, doğru yaklaşım modelleri ile kişiliğinin gelişmesine destek olunur.

Montessori Eğitiminin Amaçları Nelerdir? 

Bu eğitimi modelinde amaç, çocuğun bireyselleşmesini desteklemek, bağımsızlaşmasını sağlamak ve bunun için ona en uygun ortam ve çevreyi sunmaktır. Bireysel eğitim temelli modelde, çocuk aktif bir biçimde kendi seçimlerini yapar, çevresini ve arkadaşlarını gözlemler, model alır, hatalar yapar ve böylece araştırma ve öğrenme sürecini kendisi yürütür. Çocukların duyusal ve sosyal gelişimleri desteklenir. İleride çevresine saygılı, sorumluluk duygusuna sahip, toplumla uyumlu bireyler yetiştirmek amaçlanır. 

Montessori Eğitimi Hangi Gelişim Alanlarına Katkı Sağlar? 

Bu eğitimi modeli, çocuklara bilgiyi dikte etmez. Onun yerine minimum düzeyde yetişkin yardımı ile kendi kendine doğruları bulmasına yardımcı olunur. İster ebeveyn ister eğitimci her kim olursa olsun görevi, çocuğa ödül ve cezalarla bilgiyi doğrudan sunmak değil, ona uygun materyallerle desteklenmiş sade ve sessiz ortamlarda bilgiyi gözlem ve etkileşim yoluyla kendisinin keşfetmesini sağlamaktır. Burada eğitimci ya da ebeveynlerin pozisyonu müdahil olma değil, kılavuzluk etme temelinde şekillenir. 

Böyle bir eğitim modeli, çocukların gelişiminde pek çok noktaya temas eder ve gelişimine katkı sağlar. Şimdi gelin, bunları sıralayalım:

1. Bu eğitim modeli; çocuğun bir birey olmasına, kendi kararlarını almasına, hatalarını görerek çıkarımlarda bulunmasına yardımcı olur. 
2. Çocuk çevresine saygı duymayı öğrenir. 
3. Fırsat tanındığı için problem çözme becerisi gelişir.
4. Bu eğitim modelinde çocuklar neyle ilgilenmek istediklerine kendileri karar verirler. Böylece özgüven, öz disiplin ve sorumluluk duyguları gelişir.
5. Bu yaklaşımda çocuklara ortak materyaller sunulur. Dolayısıyla aynı materyali kullanmak isteyen çocuk sabretmek, isteğini ertelemek ve beklemek zorunda kalır. Bu ise çocuklarda saygı duyma, sıra bekleme ve sabretme gibi becerilerin gelişmesine katkıda bulunur.
6. Çocuklar sosyalleşme imkanı bulur, empati duygusu gelişir.
7. Kullanılan materyaller dikkat ve konsantrasyon gelişimine fayda sağlar.
8. Zihinsel kabiliyetleri, kaba ve ince motor becerileri, öz bakım becerileri, duyusal, duygusal ve dilsel gelişim alanları gelişir.

Montessori Eğitiminin Bebeklere Faydaları 

Bebekler için Montessori eğitimi bebeklerin duyu gelişimi, ince ve motor gelişimleri, dilsel gelişim alanlarına oldukça önemli katkılar sağlar. Ayrıca dikkat ve koordinasyon becerilerinin gelişimini de destekler. Bebeğinize kendi kabiliyetleri ölçüsünde günlük işlerde çeşitli fırsatlar sunabilirsiniz. Böylelikle özgüveninin ve sorumluluk becerilerinin gelişmesine destek olabilirsiniz. Bu dönemde çıngırak, dönence, ayna, dokulu kitap kullanarak bebeğinizin duyu gelişimine katkıda bulunabilirsiniz.

Montessori İlkeleri Nelerdir? 

Montessori eğitiminde uygulanan temel prensipler vardır. Gelin şimdi bunları sıralayalım:

1. Her çocuğa ayrı bir birey olarak yaklaşılır. Herkese bireysel gelişimlerine uygun ayrı bir eğitim programı uygulanır.
2. Çocuk gelişiminde kritik dönemler (belirli becerilerin belirli dönemlerde gelişmesi, örneğin 12-15 ay arası, konuşmada kritik dönemdir.) oldukça önemlidir.
3. Çocuklar, bazı günlük işlerini ve öz bakımlarını kendilerinin yapması konusunda desteklenir.
4. Etkinlikler esnasında çocuk kendi seçimlerini kendisi yapar ve buna saygı gösterilir.
5. Farklı yaşlardan çocuklar bir arada eğitim görür. 
6. Çocuk gelişiminde yaşamın ilk 6 yılı oldukça önemlidir.
7. Ortam, iyi bir şekilde hazırlanmalıdır. Sessiz, düzenli, özgür seçime olanak veren ve erişilebilir bir düzeyde olmalıdır.
8. Birçok gelişim alanına cevap veren eğitim materyalleri ve oyuncaklar kullanılır.
9. Öğretmen müdahil olmaz, çocuklara rehberlik eder.

Montessori Eğitimi Nasıl Uygulanır? 

Bu eğitimi modeli, yaş gruplarının karışık olduğu karma sınıflarda çocuk merkezli bir anlayışla uygulanır. Sınıflarda bilişsel gelişimi ve matematiksel beceriyi destekleyen sıralama ve dizme oyuncaklarına, şekilleri öğreten çeşitli ahşap oyuncaklarına yer verilir. Yine bilişsel beceriyi geliştiren çeşitli puzzlelar da kullanılır. Kendi boylarına uygun masa, sandalye, dolap, askı gibi araçların bulunduğu sınıflarda çocuklar öz bakımlarını yapabilecek, sınıflarını düzenli ve temiz tutabilecek bir beceri geliştirebilmeleri yönünde desteklenir. Gözlemlerini oyun yoluyla yansıtabilecekleri taklit oyuncakları bulunur. Örneğin, mutfak malzemeleri ve setleri, tamir setleri, hayvan figürleri bu tür oyuncaklardandır. Soyut kavramlar somut nesneler kullanılarak öğretilmeye çalışılır. Dil becerileri desteklenir, doğa sevgisi aşılanır. Sınıflarda çocukların ilgileri tespit edilerek bu alanlarda özgürce seçimler yapılması sağlanır. Böylece çocuklar özgüvenleri yüksek, disiplinli, öz bakımlarını gerçekleştirebilen, sorumluluk sahibi birer birey olma yolunda yetiştirilirler.

0-3 Yaş Bebekler İçin Montessori Eğitimi 

0-3 yaş aralığında bebeklere dilsel ve bilişsel gelişim, duyusal gelişim, ince ve kaba motor becerilerine yönelik etkinlikler sunulur. Bu dönemde bebeklerin duyusal gelişimleri için ayna, dokulu malzemeler, yumuşak kitaplar, kartlar, dönenceler kullanılabilir. 1-2 yaş Montessori eğitiminde eşleştirme ve aktarma oyunları oynanabilir. Dilsel gelişimleri için ise kavram kartlarından yararlanılabilir.

Evde Montessori Eğitimi Nasıl Verilir? 

Çocuğunuz okula başlamadan önce siz de temel prensipleri ve yaklaşım stillerini öğrenebilirsiniz. Gerekli materyalleri edinerek evde Montessori eğitimi verebilirsiniz. O halde sizin için püf noktaları sıralayalım:

1. Etkinlikler için özel bir ortam oluşturun. Bu alanı eğitim modelinin temel prensiplerine göre organize edin. Evinizin diğer bölümlerini de mümkün olduğunca adapte edin. Örneğin, burada bulunan tüm eşyalar çocuğunuzun erişebileceği yükseklikte, taşıyabileceği hafiflikte olmalıdır. Kısacası çocuğunuz ricacı olmadan gereksinimlerini kendi başına karşılayabilmelidir.
2. Ortamın sakin, sessiz ve düzenli olmasına özen gösterin.
3. Montessori materyalleri edinin. Kahverengi merdiven, pembe kule, koku şişeleri, tat şişeleri, kumaş kutusu, kulplu silindir bloklar gibi duyu gelişimine yönelik Montessori oyuncağı çeşitlerinden edinebilirsiniz. Ayrıca ahşap puzzle çeşitlerini, duyu gelişimini destekleyen müzikli ve sesli oyuncakları da bu kategoride değerlendirebilirsiniz.
4. Hazır zihin ve beceri geliştirici oyuncakların yanı sıra doğadan ve evinizden temin edebileceğiniz kozalaklar, boncuklar, kapaklar, taşlar, kartlar gibi çeşitli materyalleri de oyuncak olarak kullanabilirsiniz.
5. Günlük yaşam becerilerini geliştirmeye yönelik el yıkama, kıyafet bölümlerini açma-kapama, masa ve sandalye taşıma, kapı açma-kapama gibi beceriler konusunda çocuğunuzu destekleyebilirsiniz.

Montessori Materyalleri

Bu eğitim modelinde kullanılan materyaller çocukların duyularına ve görsel, işitsel, matematik, dilsel gibi farklı birçok alana hitap edecek bir donanıma sahiptir. Gerçek materyaller ön plandadır. Eğitim, basitten karmaşığa doğru ilerleyen bir sistemdedir. Bu eğitim modelinin uygulandığı ortamlarda her şey çocukların boy seviyesine göre ayarlanır. Oyuncak dolapları, raflar, giysi askılar, boylarına uygun hafif ve portatif eşyalar, kolayca açıp kapatabilecekleri kilitler… Burada amaç, çocuğun kendi gereksinimlerini karşılayabilmesini sağlayabilmek, bu yolla sorumluluk duygusu, özgüven gibi becerilerin gelişmesine destek olmaktır. Montessori eğitiminde kullanılan materyaller çocuğun hatasının farkına vararak doğruyu kendi başına bulmasına imkân tanır. 

Bebeğinizin ayına ve ilgi alanlarına göre bu eğitim modelini uygulayabilirsiniz. Böylece onun bağımsız ve özgür bir birey olma yolunda adımlar atmasını sağlayabilirsiniz.